Wyrok sądu: Pusta faktura to taka, której nie towarzyszy transakcja w niej wskazana

Spółka z branży energetycznej współpracuje z agentami, którzy pozyskują dla niej klientów w zamian za prowizję. Prowizja wypłacana jest raz w miesiącu na podstawie umów zawartych przez spółkę z pozyskanymi przez agentów klientami. Zdarza się, że umowa nie może zostać wykonana, nie dochodzi do skutku. Wówczas agent otrzymuje za tego klienta niższą prowizję.

Spółka planuje rozwiązać tę sytuację wprowadzeniem do umowy z agentami aneksu zobowiązującego ich do wystawienia korekty faktury. Agent będzie zobowiązany dokonać korekty swojego wynagrodzenia w terminie 90 dni liczonych od dnia otrzymania od spółki zestawienia. Brak reakcji agenta w tym terminie będzie oznaczać akceptację korekty wynagrodzenia w wysokości dokonanej przez spółkę.

Złożenie przez niego ewentualnej reklamacji nie będzie go zwalniać z obowiązku wystawienia faktury korygującej, opiewającej tylko na kwotę bezsporną wynagrodzenia, w terminie 14 dni od upływu wskazanego w umowie 90-dniowego terminu. Dalej agent będzie mógł złożyć reklamację do konieczności wystawienia korekty wynagrodzenia w kolejnym, 30-dniowym terminie.

Wśród proponowanych rozwiązań spółka zamierza po upływie ww. 90-dniowego terminu potrącać skorygowaną kwotę prowizji agenta z przyszłych wynagrodzeń przysługujących mu w najbliższym okresie rozliczeniowym, także w ratach w kolejnych miesiącach rozliczeniowych, jeśli w najbliższym kwota potrącenia okazałaby się niewystarczająca na pokrycie korekty. Czyli spółka będzie wykorzystywać system potrąceń w sytuacji, gdy agent nie wystawi faktury korygującej.

Zdaniem spółki, na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, w przywołanych okolicznościach będzie jej przysługiwać prawo do odliczenia pełnej kwoty VAT naliczonego, jaka zostanie wykazana na fakturze pierwotnej wystawionej przez agenta.

Przepis ten stanowi, że w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Dopiero później – w miesiącu, w którym dokona potrącenia z przysługującej agentowi wierzytelności, spółka będzie zobligowana do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego.

Zdaniem organu, w opisanym stanie faktycznym, z uwagi na niezrealizowanie głównego celu współpracy między przedsiębiorcami – czyli nie zawarcia ze wskazanym przez agenta klientem umowy sprzedaży energii przez spółkę, agent de facto obniża cenę swojej usługi. Jednak wbrew stanowisku spółki korekta taka powinna nastąpić w rozliczeniu za okres, w którym faktycznie nastąpiło obniżenie ceny, a spółka dowiedziała się na jakich warunkach dokonano w danym miesiącu transakcji podlegających zafakturowaniu.

Jednak konkluzja organu podatkowego była o wiele dalej idąca. Jak skonstatował, skoro powodem obniżenia ceny usługi były okoliczności powstałe z winy agenta, istniejące już w dacie wystawienia pierwotnej faktury, to należy uznać, że w chwili wystawiania faktura była nieprawidłowa.

Ergo, taka faktura pierwotna, wykazująca rozliczenie za niewykonaną usługę (niedoprowadzenie do zawarcia przez spółkę umowy z klientem wskazanym przez agenta) w rzeczywistości dokumentuje czynności, które nie zostały dokonane. Organ zarzucił więc występowanie w ramach rozliczeń między przedsiębiorcami zjawiska pustych faktur.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku 30 listopada 2021 r. uchylił zaskarżoną przez przedsiębiorcę interpretację Dyrektora KIS. Stwierdził, że organ podatkowy bez jakiegokolwiek uzasadnienia dokonał zmian w opisanym przez spółkę stanie faktycznym w sposób niedozwolony.

– Sąd zgodził się z przedsiębiorcą, że podatnicy zachowują prawo do odliczenia VAT naliczonego z tytułu dostaw towarów lub świadczenia usług dokonanych przez innego podatnika na potrzeby prowadzonej przez niego działalności opodatkowanej VAT, a prawo to ulega podważeniu tylko w przypadku gdy podatek wynika z faktury niedokumentującej rzeczywistego zdarzenia gospodarczego, czyli z tzw. pustej faktury, co w omawianym przypadku nie zachodzi – zaznacza Paweł Chmielowiec z Kancelarii Prawnej Skarbiec. –  Warto wspomnieć, że obok procederu wystawiania faktur za niewykonane świadczenia drugim przykładem występującej w obrocie pustej faktury jest wystawienie faktury przez jeden podmiot podczas gdy usługę w rzeczywistości wykonuje zupełnie inny podmiot. Jak orzekł sąd, w omawianej sprawie żadna z tych sytuacji nie wystąpiła – dodaje.

Co do ustalenia momentu właściwego do dokonania korekty faktury WSA uznał, że wydana przez Dyrektora KIS interpretacja jest bezużyteczna, bowiem w żaden sposób nie wyjaśnia spółce, jak powinna postępować w opisanym stanie faktycznym.

„Sąd podziela pogląd strony skarżącej, że organ dokonał jednak całkowicie niezrozumiałego wywodu prawnego (…) z jednej więc strony organ podatkowy powtórzył główną tezę stanowiska skarżącej, z drugiej uznał je za nieprawidłowe” (sygn. akt SA/Gd 1152/21).

Jestem za, a nawet przeciw. Słowa klasyka doskonale pasują do zachowania organu podatkowego wobec przedsiębiorcy. Fiskus jak suweren, interpretuje i stosuje prawo według własnego uznania. Jeśli ktoś się sprzeciwi, to zawsze można zarzucić mu wykroczenie lub przestępstwo, np. nabywania pustych faktur. Zarzucić w sposób niedozwolony, bez jakiegokolwiek uzasadnienia.