Informacje poufne czyli „dostać cynk”

Jest to precyzyjna informacja niepodana do wiadomości publicznej, dotyczącą bezpośrednio lub pośrednio instrumentu finansowego lub ich emitenta, której ujawnienie mogłoby znacząco wpłynąć na cenę instrumentu finansowego lub cenę instrumentów powiązanych.

Mówiąc prościej jest to nieujawniona informacja, która może odbić się na cenie akcji spółki. Dokładna definicja ustawowa informacji poufnej znajduje się poniżej.

Informacją poufną w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi jest – określona w sposób precyzyjny – informacja dotycząca, bezpośrednio lub pośrednio, jednego lub kilku emitentów instrumentów finansowych, jednego lub kilku takich instrumentów finansowych albo nabywania lub zbywania takich instrumentów, która nie została przekazana do publicznej wiadomości, a która po takim przekazaniu mogłaby w istotny sposób wpłynąć na cenę tych instrumentów finansowych lub na cenę powiązanych z nimi pochodnych instrumentów finansowych, przy czym dana informacja:

• jest określona w sposób precyzyjny, wtedy gdy wskazuje na okoliczności lub zdarzenia, które wystąpiły lub których wystąpienia można zasadnie oczekiwać, a jej charakter w wystarczającym stopniu umożliwia dokonanie oceny potencjalnego wpływu tych okoliczności lub zdarzeń na cenę lub wartość instrumentów finansowych lub na cenę powiązanych z nimi pochodnych instrumentów finansowych;
• mogłaby po przekazaniu do publicznej wiadomości w istotny sposób wpłynąć na cenę lub wartość instrumentów finansowych lub na cenę powiązanych z nimi pochodnych instrumentów finansowych, wtedy gdy mogłaby ona zostać wykorzystana przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych przez racjonalnie działającego inwestora;
• w odniesieniu do osób zajmujących się wykonywaniem dyspozycji dotyczących instrumentów finansowych, ma charakter informacji poufnej, również wtedy gdy została przekazana tej osobie przez inwestora lub inną osobę mającą wiedzę o takich dyspozycjach, i dotyczy składanych przez inwestora dyspozycji nabycia lub zbycia instrumentów finansowych, przy spełnieniu przesłanek określonych w pkt 1 i 2.

W przypadku pochodnych instrumentów towarowych, za informację poufną uważa się określoną w sposób precyzyjny informację, dotyczącą bezpośrednio lub pośrednio, jednego lub kilku pochodnych instrumentów towarowych będących przedmiotem obrotu na giełdach towarowych, która nie została przekazana do publicznej wiadomości, a której przekazania, zgodnie z przyjętymi praktykami rynkowymi, mogliby oczekiwać uczestnicy tego rynku.

W szczególności mogą oni oczekiwać przekazywania takich informacji, które powinny podlegać regularnemu udostępnianiu uczestnikom rynku lub których ujawnienie jest wymagane, zgodnie z przepisami, umowami i zwyczajami obowiązującymi na danym giełdowym rynku towarowym.

Insider trading to sytuacja, w której w oparciu o informację poufną dokonuje się transakcji na własny rachunek lub osoby trzeciej. Do form wykorzystania informacji poufnej zaliczamy również tzw. tipping, czyli w wolnym tłumaczeniu potoczne „danie cynku”.

W ramach tippingu można wyróżnić udzielanie różnego rodzaju rekomendacji i nakłanianie na podstawie informacji poufnej do nabycia lub zbycia instrumentów finansowych.

Wyróżnia się określone kręgi osób, które mogą posiadać informacje poufne. Pierwszy krąg to osoby dysponujące nimi bezpośrednio, tj. członkowie władz spółki, akcjonariusze, audytorzy, prawnicy czy pracownicy urzędów regulacyjnych.

Drugi krąg to osoby związane z danym podmiotem, które w toku wykonywania obowiązków mogą wejść w posiadanie informacji poufnych.

W dalszej kolejności insiderem może być każdy. Insiderem jest osoba, która uzyskuje informację poufną nawet jeśli uzyskała ją wbrew swojej woli np. można zwyczajnie zasłyszeć jakąś informację z cudzej konwersacji. Karany jest fakt użycia informacji (niezależnie od skutku) nie zaś jej posiadania.

W 2007 roku Komisja Nadzoru Finansowego („KNF”) złożyła osiem zawiadomień o popełnieniu przestępstwa polegającego na wykorzystaniu informacji poufnej. Pełna skala tego procederu jest szerzej nieznana z uwagi na trudność wykrycia. Problem wynika po części z braku bezpośrednio poszkodowanego.

Jak wskazywał Henry G. Mann, insider dokonuje transakcji z tymi, którzy i tak by jej dokonali, a poprzez swoją transakcję często powoduje lepsze warunki dokonania transakcji przez innych uczestników rynku. De facto jedynymi bezpośrednio poszkodowanymi są inwestorzy, którzy nie dokonaliby transakcji bez zmiany ceny wykorzystanej przez insidera.

Insider trading dotyczy nabywania i zbywania instrumentów finansowych. W rzeczywistości w oparciu o informację poufną inwestor może odstąpić od dokonania wcześniej zaplanowanej transakcji. Wydaje się, że taki przypadek można traktować jako „wykorzystanie” informacji, ale interpretacje nie są w tej materii jednoznaczne.

Podobny problem powstaje w kwestii dokonania transakcji przez inwestora, który mimo posiadanej informacji poufnej się nią nie posłużył. Taki inwestor powinien poczekać z dokonaniem transakcji, ale powstaje problem, gdy inwestor już wcześniej miał zamiar dokonać transakcji, dysponował w tej materii obiektywnymi danymi i informacja poufna nie miała wpływu na jego decyzję.

Zdaniem autora wówczas nie dojdzie do wykorzystania informacji poufnej, ale to na inwestorze będzie spoczywał ciężar udowodnienia faktu, że nie wykorzystał informacji poufnej.

Dla bezpieczeństwa inwestor powinien jednak uprzednio zawiadomić KNF o fakcie posiadania informacji poufnej, zamiarze dokonania transakcji oraz jej przesłankach. Tego rodzaju obrona jest możliwa w USA, natomiast nie jest jasne czy tego rodzaju interpretacja zostanie podzielona przez KNF i polskie sądy.

Przeciwdziałanie insider trading wymaga nie tylko sankcji karnych, ale również regulacji wewnętrznych. Wiadomość o uwikłaniu w ten proceder może rzutować na wizerunku firmy audytorskiej, kancelarii prawnej czy firmy konsultingowej. W takich przypadkach odpowiednio skonstruowane regulaminy mogą pełnić bardziej skuteczną rolę odstraszająca niż groźba sankcji karnych.

Źródło: Gazeta Finansowa

Kancelaria Prawna Skarbiec

Autor: prawnik Kamil Magda