Opodatkowanie PIT odpłatnego zbycia nieruchomości nabytych przez współmałżonka w wyniku dziedziczenia

W sprawie rozpoznanej przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 15 maja 2017 r., sygn. akt II FPS 2/17, podatniczka w imieniu swoim oraz swoich dzieci dokonała zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego aktem notarialnym z 20 kwietnia 2009 r. Prawo do tego lokalu skarżąca nabyła z mężem do majątku wspólnego w 1993 r. w drodze przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.

Mąż skarżącej zmarł 22 lutego 2008 r. Sąd rejonowy stwierdził nabycie spadku przez skarżącą i jej dwoje dzieci. Nabycie spadku obejmującego udział w prawie do spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego było zwolnione od podatku od spadków i darowizn.

Organ podatkowy pierwszej instancji stwierdził, że skarżąca nie wykazała podatku należnego z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości oraz że nie złożyła ‒ w określonym ustawą terminie ‒ oświadczenia o spełnieniu warunków do zwolnienia przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości uprawniającego do skorzystania z ulgi meldunkowej przewidzianej w art. 21 ust. 1 pkt 126 i ust. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: „u.p.d.o.f.”).

Skarżąca wniosła odwołanie od decyzji organu pierwszej instancji. Jej zdaniem pięcioletni termin powinien być liczony od dnia nabycia spadku po zmarłym mężu, a nie od dnia nabycia nieruchomości w 1993 r.

Dyrektor izby skarbowej utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję organu pierwszej instancji. Jego zdaniem podatniczka nie spełniła warunków do zwolnienia w oparciu o ulgę meldunkową, o której mowa w art. 21 ust. 1 pkt 126 u.p.d.o.f. Odwołując się do art. 43 § 1, art. 924 i art. 925 Kodeksu cywilnego, uznał, że skarżąca nabyła prawo do ¹⁄₆ udziału w spółdzielczym prawie do lokalu (połowa z przypadającej w spadku ¹⁄₃ udziału) z chwilą śmierci męża – spadkodawcy, tj. 22 lutego 2008 r. Zdaniem dyrektora izby skarbowej zbycie ¹⁄₃ części nieruchomości skutkuje powstaniem przychodu, a w konsekwencji określeniem zobowiązania podatkowego od uzyskanego przychodu w części przypadającej na udział nabyty przez skarżącą w drodze spadku w 2008 r. (¹⁄₆ udziału).

Podatniczka złożyła skargę na decyzję dyrektora izby skarbowej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uznał skargę za zasadną. Zdaniem sądu dyrektor izby skarbowej mylnie zinterpretował instytucję wspólności małżeńskiej. Odwołując się do orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, WSA stwierdził, że skoro małżonkowie nabyli raz nieruchomość do majątku wspólnego, do niepodzielnej ręki, to skarżąca nie mogła nabyć jej powtórnie. Wobec powyższego nie można przyjąć, że pięcioletni termin określony w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a u.p.d.o.f. biegnie od daty nabycia nieruchomości w drodze spadku przez skarżącą.

Sprawa na skutek skargi podatniczki trafiła do rozpoznania do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

NSA orzekł, że dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a–c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, nabytych przez współmałżonka w wyniku dziedziczenia datą ich nabycia lub wybudowania w rozumieniu tego przepisu jest dzień nabycia (wybudowania) tych nieruchomości i praw majątkowych do majątku wspólnego małżonków.

Skoro, z uwagi na wspólność majątkową, nie można wyodrębnić udziałów, które małżonkowie posiadali w chwili nabycia nieruchomości w małżeństwie, to nie można też przyjąć, że pięcioletni termin biegnie od daty nabycia nieruchomości w drodze spadku. Dla oceny skutków podatkowych odpłatnego zbycia nieruchomości kluczowy jest moment poniesienia wydatku na nabycie tego składnika do majątku wspólnego i fakt, że tego wydatku – w momencie jego poniesienia – nie można przypisać jednemu bądź drugiemu małżonkowi w udziałach o określonej wielkości.

Kancelaria Prawna Skarbiec