Przedsiębiorca dostarczał za darmo towar do szkół. Fiskus zgłosił się po podatek

Art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o podatku od towarów i usług stanowi, że zwalnia się z tego podatku dostawę towarów w postaci nieodpłatnego przekazania przez podatnika należących do jego przedsiębiorstwa produktów spożywczych, z wyjątkiem określonych w tym przepisie napojów alkoholowych, jeżeli są one przekazywane na rzecz organizacji pożytku publicznego, z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację.

Firma z branży rolnej trudniąca się m.in. produkcją owoców przekazywała je za darmo organizacjom pożytku publicznego: Krajowej Federacji Edukacji Zawodowej Fizycznej, jednemu zespołowi szkół i dwóm szkołom podstawowym. Z dniem 1 sierpnia 2014 r. Federacja Rosyjska wprowadziła zakaz importu na terytorium swojego kraju owoców i warzyw z Unii Europejskiej.

W związku z tym embargiem w sierpniu 2016 r. firma otrzymała wsparcie finansowe od Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Przedsiębiorca, składając w 2019 r. korektę deklaracji podatkowej za ten miesiąc, wystąpił do naczelnika urzędu skarbowego o stwierdzenie nadpłaty w podatku VAT, co w konsekwencji uprawniałoby go do otrzymania zwrotu VAT. W swojej pierwotnej deklaracji ujął bowiem kwotę uzyskanej z Unii pomocy w podstawie opodatkowania.

Decyzją naczelnika z sierpnia 2019 r., utrzymaną w mocy przez dyrektora izby administracji skarbowej w lutym 2020 r. fiskus odmówił stwierdzenia nadpłaty. Organy uznały, że przedsiębiorca, dostarczając owoce do szkół i innych podmiotów pożytku publicznego, dokonywał odpłatnych dostaw, o które należy powiększyć mu podstawę opodatkowania. Jego wynagrodzeniem za te dostawy była bowiem przekazana za pośrednictwem ARiMR-u i Agencji Rynku Rolnego pomoc finansowa od Unii Europejskiej.

Dyrektor izby administracji skarbowej przywołał art. 73 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, którego odpowiednikiem w polskiej ustawie o VAT jest art. 29a ust. 1, i w oparciu o niego wskazał, że podstawa opodatkowania podatkiem VAT obejmuje wszystko to, co stanowi zapłatę otrzymaną w zamian za dostawę towarów lub świadczenie usług od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z subwencjami związanymi bezpośrednio z ceną takiej dostawy lub świadczenia.

Fiskus stwierdził, że choć przedsiębiorca nie otrzymał płatności za dokonane dostawy od ich adresatów, to jednak uzyskał unijne wsparcie od osoby trzeciej, o której mowa we wskazanych przepisach o VAT, w wysokości uzależnionej od ilości przekazanego szkołom towaru czy też odległości, jakiej pokonania wymagał transport.

Stąd też pomoc z Unii Europejskiej była w rzeczywistości zapłatą za dostawę, pakowanie i sortowanie towaru oraz za jego transport. Przedsiębiorcę nie obejmuje więc zwolnienie z VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o podatku od towarów, bowiem zwolnienie to nie dotyczy dostaw towarów dokonanych za wynagrodzeniem.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie rozstrzygnął spór na korzyść przedsiębiorcy, uchylając zaskarżone decyzje organów obu instancji. Sąd przywołał orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C- 184/00 Office de produits wallons ASBF v. Belgia State, w którym Trybunał orzekł, że sam tylko fakt, iż unijna pomoc wpływa na ostateczną cenę świadczenia, nie może być decydujący dla uznania, że powinna ona zwiększać podstawę opodatkowania.

Konieczne jest bowiem ustalenie, że pomoc ta jest udzielana w celu sfinansowania konkretnej czynności opodatkowanej.

Sąd, analizując treść decyzji Dyrektora Oddziału Terenowego Agencji Rynku Rolnego o przyznaniu przedsiębiorcy wsparcia, stwierdził, że wynika z niej, iż operacja wycofania z rynku określonych produktów miała na celu ich bezpłatną dystrybucję. Zatem przedsiębiorca otrzymał pomoc z uwagi na wycofanie swoich produktów w celu takiej właśnie dystrybucji. Dostarczając je uprawnionym jednostkom, nie pobierał od nich za to żadnej zapłaty.

Fakt, że wysokość tej pomocy była obliczana na podstawie ilości owoców i odległości transportu, nie stanowi wystarczającej przesłanki do uznania, że udzielana ona była w celu sfinansowania konkretnej czynności opodatkowanej.

„W ocenie Sądu, wbrew twierdzeniom organów podatkowych nie zostało wykazane, że przekazanie towarów jednostkom uprawnionym nastąpiło w zamian za przekazaną kwotę wsparcia, która stanowi wynagrodzenie za te towary.

Otrzymanie wsparcia zostało bowiem uwarunkowane wycofaniem owoców w celu bezpłatnej dystrybucji i nieodpłatnym ich przekazaniem podmiotom wskazanym w rejestrze prowadzonym Prezesa Agencji” (wyrok WSA w Warszawie z 8 października 2020 r., sygn. akt VIII SA/Wa 400/20).

Każdy przedsiębiorca, któremu fiskus odmówi zwrotu VAT, powinien się dwa razy zastanowić, zanim z taką odmową się pogodzi. Ten, jak i szereg innych przykładów spraw pokazuje, że gdy w grę wchodzi obniżenie podstawy opodatkowania podatnika lub jej podwyższenie, zwrot VAT lub odmowa stwierdzenia jego nadpłaty, a więc czynności mające namacalny wymiar finansowy, organy na pierwszym miejscu stawiają interes Skarbu Państwa, nie podatnika.

Ale w tej grze o majątek firmy przedsiębiorcy nie są skazani na samotną walkę ze skarbówką. Na rynku usług dostępni są doradcy podatkowi, a nawet całe kancelarie prawne specjalizujące się w sprawnym odzyskiwaniu VAT i reprezentacji przedsiębiorców w sporach z fiskusem.

Autor: radca prawny Robert Nogacki – Twórca Kancelarii Prawnej Skarbiec