Rewolucja fiskalna 2026, wzrost obciążeń nawet o 500%
Polscy przedsiębiorcy, inwestorzy, wspólnicy, spółki na estońskim CIT i fundacje rodzinne, stoją w obliczu najbardziej radykalnych zmian w rozliczeniach podatkowych od czasu słynnej reformy Polskiego Ładu. Projektowane przez rząd nowelizacje ustaw o PIT i o CIT, które mają wejść w życie od 1 stycznia 2026 roku, niosą ze sobą potencjalne ryzyko finansowe o bezprecedensowej skali.
Najbardziej dotkliwe skutki odczują właściciele fundacji rodzinnych, programiści korzystający z ulgi IP BOX, przedsiębiorcy rozliczający się ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych oraz spółki nieruchomościowe. Szacunkowe obciążenia mogą wzrosnąć nawet o ponad 500% w niektórych branżach, a zmiany w opodatkowaniu nieruchomości oraz ograniczenia w ulgach podatkowych mogą kosztować firmy miliony złotych rocznie.
I. Zmiany w PIT (podatek dochodowy od osób fizycznych)
Drastyczne podwyżki stawek ryczałtu dla podmiotów powiązanych
Jedna z najpoważniejszych zmian w PIT dotyczy wprowadzenia jednolitej 17% stawki ryczałtu dla usług świadczonych na rzecz podmiotów powiązanych. Ta rewolucyjna zmiana uderzy w przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, którzy świadczą usługi dla spółek, w których posiadają udziały lub pełnią funkcje w zarządzie. Skutki finansowe tej zmiany są drastyczne:
- handlujący materiałami budowlanymi, który dziś korzystają z 3% stawki opodatkowania, po zmianach będą musieli zapłacić 17% podatku (wzrost o 567%);
- wspólnicy wynajmujący lokal prywatny własnej spółce zamiast dotychczasowych 8,5% ryczałtu zapłacą 17% (wzrost o 100%);
- wspólnik świadczący usługi projektowania na rzecz spółki, w której ma udziały z innym wspólnikiem, zamiast 14% ryczałtu zapłaci 17%. (wzrost o 21%).
Zaostrzenie kryteriów ulgi mieszkaniowej
Rząd planuje znaczące ograniczenie dostępu do ulgi mieszkaniowej. Nowe przepisy wymagają, aby podatnik w momencie korzystania z ulgi nie posiadał żadnej innej nieruchomości o charakterze mieszkalnym. To oznacza koniec z praktyką równoczesnego posiadania kilku nieruchomości przy jednoczesnym korzystaniu z preferencji podatkowych.
Rewolucyjne zmiany w IP BOX
Ulga IP BOX, dotychczas popularna wśród programistów i specjalistów IT, zostanie poddana drastycznym ograniczeniom. Możliwości skorzystania z niej zostanie uzależniona od zatrudniania co najmniej 3 osób fizycznych niebędących podmiotami powiązanymi. Poza tym:
- dochody z IP BOX zostaną włączone do podstawy obliczania daniny solidarnościowej (w ramach której każda złotówka dochodu ponad milion złotych jest obciążana dodatkową daniną w wysokości 4%);
- a przy obliczaniu daniny solidarnościowej, podatnik nie będzie mógł jej pomniejszyć o inne przysługujące osobom fizycznym przy opodatkowaniu odliczenia lub pomniejszenia.
Przedłużenie okresu karencji w darowiznach po leasingu
Okres, w którym sprzedaż rzeczy ruchomych darowanych najbliższej rodzinie po wykupie z leasingu podlega opodatkowaniu, zostanie wydłużony z 6 miesięcy do 3 lat. Zmiana ta może mieć znaczący wpływ na planowanie sukcesji w firmach rodzinnych.
Zmiany w programach motywacyjnych
Przychody z instrumentów finansowych, takich jak warranty subskrypcyjne, będą zaliczane do źródła „ze stosunku pracy”. Ta zmiana dotknie szczególnie firmy technologiczne stosujące zaawansowane programy motywacyjne dla kadry menadżerskiej.
II. Zmiany w CIT (podatek dochodowy od osób prawnych)
Rewolucja w amortyzacji spółek nieruchomościowych
Jedna z najbardziej kontrowersyjnych zmian dotyczy całkowitego zakazu amortyzacji podatkowej nieruchomości klasyfikowanych jako inwestycje długoterminowe wyceniane według wartości godziwej. Zmiana ta ma na celu powiązanie amortyzacji podatkowej z bilansową, ale może kosztować spółki nieruchomościowe miliony złotych rocznie w utraconych kosztach podatkowych.
Modyfikacja podatku minimalnego
System rozliczania podatku minimalnego ma zostać zróżnicowany w zależności od wielkości podatnika. Dla dużych podatników (z przychodami powyżej 50 mln EUR), podstawą opodatkowania będzie kwota odpowiadająca 5% wartości przychodów operacyjnych (przychodów innych niż z zysków kapitałowych); dla pozostałych podatników 3%.
Obecnie minimalnemu CIT nie podlegają podatnicy, których rentowność w jednym z 3 lat podatkowych bezpośrednio poprzedzających rok podatkowy, za który należny jest minimalny CIT, wynosiła co najmniej 2%. Po zmianach, ten 3-letni „okres rentowności” ma zostać skrócony do 2.
Uszczelnienie przepisów o ukrytych zyskach
Z definicji „ukrytych zysków” proponowane jest usunięcie przesłanki „związku z prawem do udziału w zysku”. Krąg świadczeń, które będą uznawane za podlegające opodatkowaniu CIT ukryte zyski, ma zostać rozszerzony m.in. o opłaty za najem, dzierżawę i usługi doradcze. Jednocześnie zaostrzeniu ma ulec kontrola nad transakcjami między podmiotami powiązanymi.
Ograniczenia w zmianie stawek amortyzacyjnych
Po złożeniu zeznania rocznego podatnik nie będzie mógł zmienić stawek amortyzacyjnych. Zmiana ta ma ukrócić praktyki „manipulowania kosztami wstecz” i zwiększyć rygor w planowaniu podatkowym – co wiele, zwłaszcza dużych firm, może milionów złotych.
IIa. Zmiany w estońskim CIT (ryczałt od dochodów spółek)
Estoński CIT, dotychczas atrakcyjna forma opodatkowania, zostanie poddany znaczącym ograniczeniom. Jak wspomniano wyżej, rozszerzeniu ulegnie definicji ukrytych zysków. Usunięcie przesłanki związku z prawem do udziału w zysku oznacza, że więcej świadczeń wypłacanych przez spółkę zostanie objętych opodatkowaniem. Katalog ukrytych zysków zostanie poszerzony o: opłaty z tytułu najmu i dzierżawy od wspólnika, należności za korzystanie ze znaków towarowych, koszty usług niematerialnych, oraz wynagrodzenia za usługi doradcze i zarządzania.
Odwrócenie zasad rozliczania dywidend
Każda wypłata po zakończeniu estońskiego CIT będzie traktowana jako rozdysponowanie dochodu osiągniętego w okresie ryczałtu. To radykalne odwrócenie dotychczasowych, korzystnych dla spółek zasad.
Definicja wydatków niezwiązanych z działalnością
Wprowadzenie definicji wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą jako wydatków poniesionych w innym celu niż osiągnięcie przychodu, która będzie obejmować wszelkiego rodzaju opłaty i należności publicznoprawne o charakterze sankcyjnym (np. kary). Może to oznaczać dla firm utratę możliwości odliczania i pomniejszania swojego opodatkowania o kwoty takich wydatków, z której korzystały dotychczas.
III. Zmiany w opodatkowaniu fundacji rodzinnych
Fundacje rodzinne, które w ostatnich latach stały się popularnym narzędziem sukcesji i planowania podatkowego, stają w obliczu „zasadzki legislacyjnej” o bezprecedensowej skali. Projektowane zmiany wprowadzają quasi-retroaktywne przepisy, które naruszają fundamentalne zasady pewności prawa.
Retroaktywność pozorna jako instrument fiskalny
Kluczowa zmiana polega na zastosowaniu przepisów od 31 sierpnia 2025 roku, mimo że projekt został opublikowany zaledwie 48 godzin wcześniej – 29 sierpnia 2025 roku. Ten drastycznie skrócony okres uniemożliwił jakąkolwiek racjonalną reakcję fundatorów i beneficjentów fundacji.
Utrata zwolnień podatkowych
Nowe przepisy oznaczają, że każdy podmiot, który po 31 sierpnia 2025 roku wniesie majątek do fundacji rodzinnej, a następnie dokona jego zbycia przed upływem 36 miesięcy, utraci prawo do zwolnienia podatkowego. Jest to klasyczny przykład retroaktywności materialnej ukrytej pod pozorem prospektywnego działania prawa.
Wpływ na struktury holdingowe i inwestycyjne
Szczególnie dramatyczne skutki odczują struktury holdingowe i inwestycyjne, które opierały swoją architekturę na określonych założeniach podatkowych odnośnie fundacji rodzinnych. Dla wielu podmiotów zmiana oznacza nie tyle wzrost obciążeń, co całkowitą utratę racjonalności ekonomicznej ich istnienia.
IV. Pozostałe zmiany
Podwyższenie limitu zwolnienia z VAT
Pozytywną zmianą jest propozycja podniesienia limitu zwolnienia podmiotowego z VAT z 200 tys. zł do 240 tys. zł wartości sprzedaży w poprzednim roku podatkowym. Zmiana ta przyniesie ulgę najmniejszym przedsiębiorcom i może zachęcić do legalizacji działalności gospodarczej.
Zmiany w akcyzie
Rząd planuje podwyżkę akcyzy na alkohol o 15% w 2026 roku i kolejne 10% w 2027 roku. Dodatkowo podatek od wygranych wzrośnie z 10% do 15%, co może wpłynąć nie tylko na graczy, co na całą branżę hazardową i loterii.
Wprowadzenie 6-miesięcznego vacatio legis
Nową zasadą w przypadku ustaw podatkowych będzie wymagane co najmniej 6-miesięczne vacatio legis. Paradoksalnie, ta pozytywna zmiana nie dotyczy obecnie projektowanych regulacji, które mają wejść w życie już od 1 stycznia 2026 roku.
Podsumowanie: Czas na działanie
Planowane zmiany podatkowe na 2026 rok stanowią najbardziej radykalną reformę systemu fiskalnego w Polsce od czasu rewolucji Polskiego Ładu. Przedsiębiorcy, wspólnicy, inwestorzy i spółki, powinni jak najszybciej skorzystać z profesjonalnego doradztwa podatkowo-prawnego, aby przygotować się na nadchodzące zmiany i zminimalizować ich negatywny wpływ na prowadzoną działalność. Kluczowe działania, jakie powinny podjąć podmioty gospodarcze, to przede wszystkim:
- pilna analiza wpływu planowanych zmian na funkcjonujące w organizacji struktury podatkowe i biznesowe
- przegląd umów z podmiotami powiązanymi w kontekście nowych stawek ryczałtu
- ocena zasadności kontynuowania korzystania z ulgi IP BOX w świetle nowych wymogów zatrudnienia
- analiza struktury fundacji rodzinnych i ewentualne dostosowanie strategii sukcesyjnej
- przygotowanie na zmiany w amortyzacji w spółkach nieruchomościowych.
Szybka, ale przemyślana reakcja pozwoli przedsiębiorcom, fundacjom, skutecznie dostosować się do nowej rzeczywistości podatkowej i uniknąć najpoważniejszych konsekwencji finansowych nadchodzącej rewolucji fiskalnej.
Założyciel i partner zarządzający kancelarii prawnej Skarbiec, uznanej przez Dziennik Gazeta Prawna za jedną z najlepszych firm doradztwa podatkowego w Polsce (2023, 2024). Doradca prawny z 19-letnim doświadczeniem, obsługujący przedsiębiorców z listy Forbesa oraz innowacyjne start-upy. Jeden z najczęściej cytowanych ekspertów w dziedzinie prawa handlowego i podatkowego w polskich mediach, regularnie publikujący w Rzeczpospolitej, Gazecie Wyborczej i Dzienniku Gazecie Prawnej. Autor publikacji „AI Decoding Satoshi Nakamoto. Sztuczna inteligencja na tropie twórcy Bitcoina” oraz współautor nagrodzonej książki „Bezpieczeństwo współczesnej firmy”. Profil na LinkedIn: 18.5 tys. obserwujących, 4 miliony wyświetleń rocznie. Nagrody: czterokrotny laureat Medalu Europejskiego, Złotej Statuetki Polskiego Lidera Biznesu, tytułu „Międzynarodowej Kancelarii Prawniczej Roku w Polsce w zakresie planowania podatkowego”. Specjalizuje się w strategicznym doradztwie prawnym, planowaniu podatkowym i zarządzaniu kryzysowym dla biznesu.
