Odliczenie VAT przy CSR wciąż sporne
Niektórzy przedsiębiorcy w celu pozyskania nowych klientów stosują coraz bardziej wyszukane formy marketingu. Skupiają się już nie tylko na typowej reklamie. Starają się przy tym zrobić coś z pożytkiem dla lokalnej społeczności: dbają o środowisko, inwestują w kapitał ludzki etc. Wielu innych podejmuje podobne działania, chcąc jedynie przekazać część swojego zysku na realizację istotnych inicjatyw. Niezależnie od ich motywacji, dzięki takim działaniom powstają nowe parki, fundowane są stypendia, organizowane są wydarzenia artystyczne. Sens podejmowania tych działań nie budzi wątpliwości. Wątpliwe jest jednak, czy przedsiębiorcy w związku z ponoszeniem wydatków na te cele mogą odliczyć podatek VAT. Kwestia ta niestety nie została jednoznacznie rozstrzygnięta.
Społeczna odpowiedzialność biznesu
Corporate Social Responsibility (CSR), czyli społeczna odpowiedzialność biznesu, skupia się na prowadzeniu przedsiębiorstw przy uwzględnianiu potrzeb społecznych. Wskazuje się, że CSR odnosi się do brania odpowiedzialności za społeczeństwo, środowisko naturalne, zrównoważony rozwój. Podkreśla się także znaczenie pracowników – konieczność stworzenia dla nich odpowiednich warunków pracy oraz wsparcia ich rodzin. Wszystkie te działania spajają pewne standardy etyczne, które nakazują skupić się na czymś więcej, niż na dążeniu do osiągania zysków.
Prawo do odliczenia podatku VAT
Podatek VAT, w myśl jednego z kluczowych założeń, ma być neutralny dla przedsiębiorców. To oznacza, że jeśli w ramach prowadzonej działalności kupuje się coś od kontrahentów wraz z podatkiem, przysługuje prawo do jego odliczenia lub zwrotu. Ustawa o VAT w art. 86 ust. 1 przewiduje jednak jeden podstawowy warunek – zakupy mają służyć czynnościom opodatkowanym. Tym samym podatek od zakupów będzie neutralny tylko w przypadku, gdy zakupy te wpłyną na prowadzoną przez przedsiębiorcę sprzedaż towarów lub usług. Jeśli warunek ten nie zostanie spełniony, prawo do odliczenia podatku nie powstanie.
Czy CSR służy działalności opodatkowanej?
Ustawa o VAT nie przewiduje podobnych zasad dla działalności nawet najbardziej pożądanej, jednak stwarza możliwość odliczenia VAT od wydatków na działania marketingowe. To rodzi pytanie o relacje między działaniami w ramach CSR a marketingiem. Kwestia ta stała się także przedmiotem wielu rozstrzygnięć sądów administracyjnych, choć wciąż trudno doszukiwać się w nich konsekwencji.
Często sądy stwierdzają, że takiej relacji nie ma – np. NSA w wyroku z 23 marca 2017 r., I FSK 1458/15, stwierdził, że wydatki na CSR nie dają prawa do odliczenia podatku VAT. Sąd uznał, że koszty budowy strefy rekreacji dla dzieci nie są związane z działalnością opodatkowaną. Należy jednak zauważyć specyficzny stan faktyczny – przedsiębiorca chcący skorzystać z odliczenia budował terminal do odbioru gazu. To sprawia, że, zdaniem sądu spółka nie działa w warunkach konkurencyjności. Jej kontrahentami są bowiem ściśle wyspecjalizowane podmioty, które nie będą miały możliwości dokonania innego wyboru dostawcy. Tym samym sąd stwierdził, że w tym przypadku nie ma związku między wydatkami a sprzedażą spółki.
Zdarzają się jednak sytuacje, gdy wydawane są podobne orzeczenia, a działanie na zasadach konkurencyjności jest oczywiste. Między innymi WSA w Krakowie w wyroku z 29 marca 2017 r., I SA/Kr 92/17, stwierdził, że realizowanie działalności społecznie użytecznej nie ma wpływu na działalność opodatkowaną spółki, polegającą na sprzedaży czasu reklamowego i przestrzeni reklamowej w portalu internetowym. Zdaniem sądu działania z zakresu CSR nie mają wpływu na decyzję reklamodawców o nabywaniu czasu usług od spółki.
Zmiana podejścia?
Na szczęście zdarzają się także wyroki korzystne dla podatników. W jednym z nich sąd stwierdził, że wydatki poniesione na organizację konkursu plastycznego w ramach strategii firmy działającej w zgodzie z CSR stanowią wydatki marketingowe, a tym samym zapłacony przez spółkę w związku z nimi podatek VAT podlega odliczeniu (wyrok NSA z 23 listopada 2013 r., I FSK 1606/12).
Podobnie WSA w Warszawie w wyroku z 25 kwietnia 2018 r. dostrzegł, że realizacja programów w ramach strategii CSR służy nie tylko filantropii, ale też tworzeniu i realizacji strategii zarządzania firmą, wpływając na działalność opodatkowaną. Tym samym wydatki ponoszone w ramach CSR (w tym przypadku m.in. działalność dobroczynna) dają podstawę do odliczenia podatku VAT.
Sąd w przywołanym wyroku poszedł jeszcze dalej, zaznaczając, że intencją wszystkich działań podejmowanych przez rozsądnego przedsiębiorcę jest osiąganie zysków. Taka też jest intencja finansowania inicjatyw z obszaru CSR, które poprzez popularyzację marki i kształtowanie pozytywnego wizerunku firmy wpłyną w przyszłości na jej sprzedaż. Inne rozumienie przepisów ustawy o VAT w kontekście CSR sąd określił jako przykład ich anachronicznej wykładni.
Odliczać czy nie?
Społeczna odpowiedzialność biznesu w Europie Zachodniej już dawno stała się ważnym elementem działalności przedsiębiorstw. W Polsce wciąż stanowi ona nowość, a dodatkowo jej rozwój ograniczają organy podatkowe, stosując – jak to określił WSA w Warszawie – anachroniczną wykładnię przepisów. Często ich stanowisko podzielają sądy, jakby nie dostrzegały znaczenia działań CSR w kontekście marketingowym. Wydaje się jednak, że podejście do tych kwestii powoli ulega zmianie i sądy, a nawet organy podatkowe, często widzą związek między CSR a marketingiem. Dzięki temu przedsiębiorcy chętniej zwracają uwagę na działania w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu. Zawsze muszą jednak pamiętać o konieczności wykazania związku wydatków na CSR z ich podstawową działalnością, jeśli chcą korzystać z odliczenia. Czasem może wydawać się to trudne, przez co zawsze trzeba zachować przy tym dużą ostrożność, jednak bez wątpienia jest to możliwe.
2018-10-04 Kancelaria Prawna Skarbiec
