Restrukturyzacja firmy a ubieganie się o zamówienia publiczne
Właściciele zadłużonych przedsiębiorstw często zastanawiają się, czy mogą ubiegać się o uzyskanie zamówienia publicznego, jeśli otworzyli już postępowanie restrukturyzacyjne. Czy planowana lub wdrażana restrukturyzacja może pozbawić ich korzystnego finansowo przetargu publicznego?
W jakich przypadkach przedsiębiorca restrukturyzowany może zostać pozbawiony przez instytucję zamawiającą szansy ubiegania się o zamówienie publiczne? Podstawę działalności gospodarczej wielu przedsiębiorców, a co za tym idzie – również osiąganych przez nich przychodów, stanowią zamówienia udzielane przez podmioty publiczne.
Dla wielu przedsiębiorstw możliwość złożenia najkorzystniejszej oferty w procedurze przetargowej, właściwa realizacja zamówienia oraz osiągnięte wynagrodzenie to szansa na wyjście z długów. Nie może zatem dziwić, że dla firm znajdujących się w przejściowych kłopotach finansowych istotne jest zachowanie statusu podmiotu ubiegającego się o zamówienie publiczne.
Restrukturyzacja a zamówienia publiczne
Głównym celem obowiązującej od dnia 1 stycznia 2016 r. Ustawy z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. z 2017 r., poz. 1508) jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika przez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami.
Obowiązująca regulacja, poddając procesowi oddłużania niewypłacalnych lub zagrożonych niewypłacalnością dłużników, nie wyklucza skorzystania przez nich z możliwości złożenia oferty w przetargu publicznym.
Przedsiębiorstwo nie zostanie również wykluczone z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w przypadku, kiedy otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego nastąpiło w trakcie realizacji umowy z zamawiającym.
Chociaż w Ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1579, dalej jako: „p.z.p.”) nie wskazano na szczegółowe regulacje dotyczące udziału w postępowaniu wykonawców objętych restrukturyzacją, wielu przedsiębiorców obawia się wdrożenia formalnych działań naprawczych, aby nie stracić możliwości realizacji dochodowego dla nich kontraktu.
Tymczasem otwarcie jednego z czterech postępowań restrukturyzacyjnych, przewidzianych na gruncie obowiązującej ustawy, co do zasady nie może zamknąć przedsiębiorcy szansy na zawarcie umowy z podmiotem publicznym. Na co warto zwrócić uwagę, rozważając realizowanie zamówienia publicznego w trakcie restrukturyzacji firmy?
Kiedy podmiot restrukturyzowany może zostać wykluczony z przetargu?
Regulacje obowiązującego Prawa zamówień publicznych wśród obligatoryjnych podstaw do wykluczenia nie określają takiego obowiązku w stosunku do podmiotu znajdującego się w restrukturyzacji. Jest to bardzo ważna kwestia dla przedsiębiorstw, które zdecydowały podjąć „politykę drugiej szansy” na gruncie Prawa restrukturyzacyjnego.
Podstawy obligatoryjnego wykluczenia z postępowania zostały jednoznacznie określone przez ustawodawcę w art. 24 p.z.p. i stanowią katalog zamknięty. Oznacza to, iż podmiot, wobec którego otwarto restrukturyzację, nie może zostać przez zamawiającego wykluczony z udziału w przetargu.
Trzeba mieć jednak na względzie, że istnieje katalog fakultatywnych przesłanek do wykluczenia z przetargu, na które zamawiający może się powołać, o ile zastrzegł je w ogłoszeniu o zamówieniu publicznym. Zamawiający w takim przypadku może swobodnie zdecydować, iż z organizowanego przez siebie postępowania będzie chciał wykluczać podmioty, co do których przewidziana została likwidacja majątku w oparciu o zatwierdzony przez sąd układ lub kiedy likwidacja majątku zarządzona została przez sąd w trybie art. 332 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego.
Jest to uzasadnione tym, że dany podmiot w restrukturyzacji przeznaczony jest do zlikwidowania. A nie każda restrukturyzacja do tego się sprowadza. Brak odpowiedniego zastrzeżenia zamawiającego na właściwym etapie postępowania będzie oznaczał możliwość swobodnego złożenia oferty w przetargu przez podmiot restrukturyzowany.
Firma z zaległościami publicznoprawnymi – co w takiej sytuacji?
Odrębnym zagadnieniem, które bardzo często związane jest z otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego, pozostaje istnienie zaległości publicznoprawnych po stronie potencjalnego wykonawcy. Ustawa Prawo zamówień publicznych reguluje zarówno obligatoryjne, jak i fakultatywne przesłanki do wykluczenia takich podmiotów z organizowanych przez siebie przetargów.
Co do zasady przyjmuje się, że zamawiający będzie zobowiązany wykluczyć potencjalnego przedsiębiorcę z przetargu, w sytuacji gdy należność została stwierdzona prawomocnym wyrokiem lub ostateczną decyzją o zaleganiu z należnościami publicznoprawnymi (art. 24 ust. 1 pkt 15 p.z.p.). Chodzi zatem o orzeczenia, od których wskutek wyczerpania drogi odwoławczej lub upływu terminu na zaskarżenie nie przysługują środki odwoławcze.
W takim przypadku nawet ewentualna przychylność zamawiającego w stosunku do wykonawców nie będzie miała znaczenia. Remedium na powyższe problemy przedsiębiorców może stanowić jednak wydanie prawomocnego postanowienia o zatwierdzeniu układu w postępowaniu restrukturyzacyjnym, które spowoduje, że firma uzyska szansę na złożenie oferty w przetargu.
W razie wystąpienia zaległości publicznoprawnych innych niż określone powyżej ustawodawca zdecydował, że decyzję w zakresie wykluczenia podejmować będą sami zamawiający (art. 24 ust. 5 pkt 8 p.z.p.). Szczególnej uwagi wymaga jednak fakt, że ogłoszenie o zamówieniu i SIWZ stanowią oświadczenie woli zamawiającego, które z chwilą upublicznienia nabiera szczególnej mocy prawnej.
Tym samym instytucja zamawiająca, zezwalając na dopuszczenie do przetargu wykonawców naruszających obowiązki dotyczące płatności podatków, nie będzie mogła zmienić tak podjętej decyzji. Jest to rozwiązanie niekorzystne również dla samych zamawiających.
W takim przypadku bowiem z postępowania przetargowego wykluczone musiałyby być wszystkie podmioty zalegające z uiszczaniem należności publicznoprawnych. To mogłoby zdecydowanie ograniczyć krąg podmiotów zdolnych zrealizować przedmiot umowy, a przecież właśnie na jak najlepszej realizacji zależy zamawiającemu.
Elementem kluczowym pozostaje właściwe zaplanowanie restrukturyzacji
Regulacje prawne obowiązujące od dnia 1 stycznia 2016 r. jednoznacznie przemawiają za tym, że z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego nie można wykluczyć wykonawcy, który zdecydował się otworzyć postępowanie restrukturyzacyjne. Podstawę niedopuszczenia do udziału w postępowaniu może stanowić jedynie okoliczność, że zatwierdzony układ przewiduje likwidację majątku lub rzadziej, że likwidacja majątku została zarządzona przez sąd.
To zrozumiałe, skoro taki podmiot nie będzie w stanie zrealizować zamówienia. Udzielenie go mogłoby wówczas narazić skarb państwa lub jednostek samorządu terytorialnego na straty. Firmy muszą mieć również na uwadze, że zaległości publicznoprawne stanowią obligatoryjną przeszkodę przystąpienia do przetargu, w sytuacji gdy należność została stwierdzona prawomocnym wyrokiem lub ostateczną decyzją o zaleganiu z należnościami publicznoprawnymi. W pozostałych przypadkach decyzję w tym zakresie podejmować będzie sam zamawiający.
Podsumowując, zachowanie szansy na ubieganie się o zamówienie publiczne może okazać się zbawienne w procesie naprawy firmy. W konsekwencji przedsiębiorstwo może skutecznie odzyskać zaufanie wśród kontrahentów, a co najważniejsze, pozyskać środki majątkowe, również z przetargów publicznych, pozwalające firmie na dalsze samodzielne funkcjonowanie.
Skuteczność podejmowanych działań zależeć będzie w głównej mierze od przygotowania rzetelnego planu restrukturyzacyjnego, który jest obligatoryjnym elementem każdego postępowania restrukturyzacyjnego.
Z tego względu oraz z uwagi na bardzo wysokie ryzyko ekonomiczne i prawne postępowania restrukturyzacyjnego właściwym rozwiązaniem pozostaje wykorzystanie profesjonalnego doradztwa prawnego, które pozwoli na odpowiednie zabezpieczenie interesów restrukturyzowanego podmiotu, a także jego potencjalnego udziału w przetargach publicznych.
Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec
