Ograniczenia w zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów

Często współpraca pomiędzy podmiotami powiązanymi odbywa się w oparciu o umowę agencyjną. W ten sposób mogą być zorganizowane procesy zakupowe, sprzedażowe czy logistyczne.

Takie procesy mogą podlegać limitowaniu, o czym przekonują się podatnicy w interpretacjach, a taki stan rzeczy potwierdzają sądy w wyrokach.

Zgodnie z art. 15e ust. 1 ustawy o CIT wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodów podlegają koszty określonych usług, opłaty i należności za korzystanie lub prawo do korzystania z określonych praw i wartości oraz koszty przeniesienia ryzyka niewypłacalności dłużnika z tytułu określonych pożyczek, poniesione bezpośrednio lub pośrednio na rzecz (regulowane do) podmiotów powiązanych lub podmiotów mających miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową w części, w jakiej koszty te przekraczają 5% EBITDA podatnika (obliczanej w oparciu o wartości podatkowe).

Najwięcej sporów odnoszących się do kosztów podlegających ograniczaniu w zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodów dotyczy usług niematerialnych: doradczych, badania rynku, reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, ubezpieczeń, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze.

W dniu 25 kwietnia 2018 r. Ministerstwo Finansów wydało szczegółowe omówienie, w jaki sposób należy interpretować nowe przepisy art. 15e updop. Mimo iż omówienie nie ma mocy wiążącej, stanowi źródło ważnych i przydatnych wskazówek interpretacyjnych.

Zgodnie z tymi wyjaśnieniami do „usług zarządzania i kontroli” można w szczególności zaliczyć następujące usługi wyszczególnione we wskazanej klasyfikacji statystycznej:

• PKWiU 69.20.40.0 „Usługi zarządzania masą upadłościową”;
• PKWiU 70.10.10.0 „Usługi firm centralnych (head offices) i holdingów, z wyłączeniem holdingów finansowych. Grupowanie to obejmuje usługi firm centralnych (head offices) i holdingów w zakresie kontrolowania i zarządzania innymi spółkami lub przedsiębiorstwami;
• PKWiU 70.22.17.0 „Usługi zarządzania procesami gospodarczymi”.

Ostatnia kategoria jest bardzo szeroka, co przy sformułowaniu przepisu „oraz świadczeń o podobnym charakterze” pozwala urzędnikom na sklasyfikowanie do tego punktu bardzo wielu procesów występujących na co dzień w firmach.

Dyrektor KIS w ograniczonym stopniu korzysta z wyżej wymienionych wytycznych Ministerstwa Finansów. W zamian odwołuje się do wykładni językowej tych pojęć.

W jednej z interpretacji podatkowych organ wskazał, że „w doktrynie prawa przyjęło się uważać, że zarządzanie w szerokim ujęciu oznacza „zrobienie czegoś za pomocą wysiłków innych osób”” (B. Kudrycka, B.G. Peters, P.J. Suwaj, Nauka administracji, Warszawa 2009); „organizowanie działań dla osiągnięcia określonych celów przy zachowaniu zasad skuteczności i sprawności organizacyjnej z uwzględnieniem realnej odpowiedzialności za osiągnięte rezultaty” (por. interpretacja indywidualna z dnia 27 listopada 2018 r., sygn. 0111-KDIB1-3.4010.528.2018.1.MO). Organ podkreślił jednocześnie, że jest to pogląd prezentowany także w orzecznictwie sądów administracyjnych.

Według fiskusa pojęcie „zarządzania” musi być rozumiane szeroko jako zbiór różnorodnych czynności i działań zmierzających do osiągnięcia określonego celu związanego z interesem (potrzebą) danego przedmiotu zarządzania.

„Zarządzanie” można też określić jako zestaw metod i technik opartych na akceptowanych zasadach zarządzania (administrowania) używanych do planowania, oceny i kontrolowania pożądanych rezultatów (por. Interpretacja indywidualna z dnia 11 kwietnia 2019 r., sygn. 0111-KDIB2-3.4010.42.2019.2.APA).

Z powyższych przykładów interpretacji wynika, że do kategorii zarządzanie i kontrola oraz usługi o podobnym charakterze organy podatkowe klasyfikują bardzo szeroki zakres świadczeń. Podatnicy zaczęli więc szukać pomocy w sądach administracyjnych.

Przykładowo Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 18 lipca 2019 r. (sygn. III SA/Wa 2655/18) stwierdził, że firma, która zleca zarządzanie zakupami surowców i opakowań spółce powiązanej, nie odliczy całości kosztów z tego tytułu.

Inaczej byłoby w sytuacji wydatków bezpośrednio związanych z wytworzeniem lub nabyciem towaru czy usługi, co dałoby podstawę do wyłączenia obowiązku stosowania limitu.

Z kolei w wyroku z 25 lipca 2019 r. w sprawie o sygnaturze III SA/Wa 2255/18 WSA w Warszawie uznał, że usługi zarządzania dostawami i zamówieniami nabywane w oparciu o umowy agencyjne stanowią usługi podobne do usług zarządzania i usług doradczych, o których mowa w art. 15e ust. 1 ustawy o CIT.

W konsekwencji koszty ponoszone na nabycie tych usług podlegać będą ograniczeniu w zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów, o którym mowa w tym przepisie.

Rozbieżności w orzecznictwie WSA pokazują, że przepisy dotyczące wydatków na usługi niematerialne wciąż są niejasne i rodzą trudności w stosowaniu, zarówno po stronie podatników, organów, jak i sądów.

W konsekwencji ustalenie limitu na stosunkowo niskim poziomie 5% EBITDA, nawet z uwzględnieniem progu 3 mln zł, powoduje, że u wielu podatników istotne kwoty kosztów z tytułu nabywanych usług są wyłączane z kosztów uzyskania przychodów.

Nie jest to przy tym powiązane z brakiem gospodarczego uzasadnienie dla nabywania tych usług czy nierynkowym charakterem wynagrodzenia za te usługi.

W takich sytuacjach podatnicy powinni zaangażować profesjonalnych doradców i albo zebrać argumenty za odpowiednim traktowaniem usług na potrzeby podatkowe, albo wystąpić z wnioskiem o wydanie interpretacji podatkowej.

W przypadku wielu kategorii kosztów jedynym sposobem wyłączenia ich spod ograniczeń jest uzyskanie porozumienia w sprawach ustalenia cen transakcyjnych. We wszystkich przypadkach warto skonsultować się wcześniej z profesjonalnym doradcą podatkowym i opracować strategię podatkową w tej materii.

Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec