Zmiany dla przedsiębiorców na Estońskim CIT od 1 stycznia 2023 roku

W ustawie z dnia 7 października 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 2180 dalej: nowelizacja z 7 października 2022 r.), poza zmianą szeregu przepisów o CIT, przewidziano również zmianę, czy doprecyzowanie niektórych regulacji o CIT Estońskim.

Zgodnie z uchwalonymi zmianami za „wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą” (stanowiące odrębną kategorię dochodu podlegającą opodatkowaniu Estońskim CIT) będzie uznawać się np. 50 proc. wydatków związanych z używaniem samochodów osobowych, w tym również odpisy amortyzacyjne, jeśli taki samochód nie jest wykorzystywany wyłącznie na cele związane z działalnością gospodarczą, lecz również na potrzeby prywatne.

Znowelizowane przepisy nie będą mieć zastosowania do samochodów osobowych wykorzystywanych wyłącznie na cele firmowe. W takiej sytuacji brak będzie obowiązku zapłaty CIT Estońskiego zarówno z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą, jak i ukrytych zysków.

Należy zauważyć, że znowelizowane przepisy, podobnie jak dotyczące ukrytych zysków, mogą mieć zastosowanie również do innych niż samochody osobowe składników majątku przedsiębiorstwa. Dla przykładu, nie ulega wątpliwości, że po wejściu w życie nowelizacji Estoński CIT trzeba będzie zapłacić, jeśli w sposób mieszany użytkowane będą przez pracowników, czy wspólników spółek np. służbowe laptopy, czy telefony komórkowe.

Zgodnie z dodanym w art. 28m ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych – ust. 4a:

Do wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą, o których mowa w ust. 1 pkt 3, nie zalicza się wydatków i odpisów amortyzacyjnych oraz odpisów z tytułu trwałej utraty wartości, związanych z używaniem samochodów osobowych, środków transportu lotniczego, taboru pływającego oraz innych składników majątku:

• w pełnej wysokości – w przypadku składników majątku wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności gospodarczej;
• w wysokości 50% – w przypadku składników majątku, które nie są wykorzystywane wyłącznie na cele działalności gospodarczej.

Co istotne w art. 28m ust. 5 ustawy CIT zastrzeżono, że ciężar dowodu, iż składnik majątku jest wykorzystywany wyłącznie na cele działalności gospodarczej, spoczywa na podatniku.

Obowiązek sporządzania korekty wstępnej dotyczy podatników już działających, którzy zgłoszą do właściwego naczelnika urzędu skarbowego chęć skorzystania z CIT Estońskiego do rozliczenia kolejnych okresów rozliczeniowych. W praktyce korekta wstępna stanowi zestawienie różnic księgowo-podatkowych, z czym potencjalnie może wiązać się obowiązek zapłaty podatku w przyszłości. Zgodnie z art 7aa. ust. 1 ustawy o CIT podatnik, który wybrał opodatkowanie ryczałtem od dochodów spółek, jest zobowiązany, na ostatni dzień roku podatkowego poprzedzającego pierwszy rok opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek sporządzić informację o różnicach w przychodach i kosztach, które wynikają z ich odmiennej klasyfikacji dla celów prawa podatkowego oraz prawa bilansowego, wraz z informacją o podatku należnym.

Na gruncie nowych przepisów ustawodawca uściślił zapisy, dotyczące okresu stosowania CIT Estońskiego po którym nie trzeba płacić podatku z tytułu korekty wstępnej.

Obowiązujące obecnie przepisy są w tym zakresie nieprecyzyjne. Przewidują bowiem, że obowiązek zapłaty podatku z tytułu korekty wstępnej dotyczy podatników, którzy stosowali Estoński CIT w sposób nieprzerwany przez okres krótszy niż cztery lata. Jednocześnie obowiązek nie dotyczy podatników, którzy z tej formy opodatkowania przez okres dłuższy niż cztery lata. Aktualnie w ustawie o CIT brakuje regulacji, która przesądzałaby, czy obowiązek taki dotyczy stosujących CIT Estoński dokładnie przez cztery lata.

Nowelizacja przesądza wątpliwości. Zgodnie ze znowelizowanym art. 7aa ust. 5 pkt 1) ustawy o CIT, który będzie obowiązywał od 1 stycznia 2023 r. podatnik dokonuje zapłaty podatku należnego z końcem pierwszego miesiąca następującego po ostatnim roku opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek, jeżeli podatnik stosował to opodatkowanie krócej niż cztery lata podatkowe, przy czym w przypadku stosowania opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek w sposób nieprzerwany przez okres co najmniej czterech lat podatkowych zobowiązanie podatkowe wygasa w całości.

Zmiany dotyczą także wymogu systematycznego zwiększania zatrudnienia. Przypomnijmy, że jednym z warunków stosowania CIT Estońskiego jest zatrudnienie na podstawie umowy o pracę lub innej co najmniej trzech osób przez okres co najmniej 300 dni w roku podatkowym. Wymóg uznaje się za spełniony również wtedy, gdy podstawą zatrudnienia jest umowa cywilnoprawna (np. umowa zlecenia) – pod warunkiem, że w związku z wypłatą wynagrodzeń z tego tytułu na podatniku estońskiego CIT ciąży obowiązek poboru zaliczek na PIT i składek ZUS.

W praktyce pojawiały się wątpliwości, co w sytuacji gdy podatnik zatrudnia np. na podstawie umowy zlecenia minimalną liczbę pracowników, ale ma do nich zastosowanie zwolnienie np. z PIT (np. co do osób w wieku poniżej 26. roku życia) lub składek ZUS (np. co do studentów).

Nowelizacja rozwiewa te wątpliwości. Zgodnie z nowymi przepisami warunek minimalnego zatrudnienia na innej podstawie niż umowa o pracę uznaje się za spełniony, jeśli podatnik Estońskiego CIT jest płatnikiem w odniesieniu do przynajmniej jednego z ww. obciążeń (PIT lub ZUS). Nie ma przy tym znaczenia, czy podatnik CIT Estońskiego, będący formalnie płatnikiem PIT/ZUS, faktycznie pobrał te należności.

W art. 28c ustawy CIT po pkt 2) dodano również pkt 2a w którym uszczegółowiono, że wymóg ponoszenia wydatków na zatrudnienie z tytułu innego niż umowa o prace w kwocie 3-krotność wynagrodzenia należy odnosić do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku, w trzecim kwartale roku kalendarzowego poprzedzającego pierwszy dzień roku podatkowego, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski.

Kolejna zmiana dotyczy terminów zapłaty podatku od dochodu z podzielonego zysku, dochodu z tytułu zysku na pokrycie strat, zaliczek na poczet przewidywanej dywidendy oraz z tytułu rozdysponowanego dochodu z tytułu zysku netto. Obowiązujące obecnie przepisy jako moment powstania zobowiązania podatkowego określają 20. dzień siódmego miesiąca roku podatkowego. Powyższe uregulowanie budzi wątpliwości i stanowi problemy dla podatników, którzy zdecydowali się wypłacić zaliczkę na poczet dywidendy po tej dacie (np. w sierpniu i później). Wówczas niejako automatycznie powstawała po stronie podatnika zaległość podatkowa z tego tytułu, bo faktyczna kwota do wypłaty mogła być nieznana w dniu upływu wspomnianego terminu na zapłatę CIT Estońskiego.

Nowe przepisy przewidują, że na zapłatę podatku oraz złożenie deklaracji podatnik będzie miał czas do końca trzeciego miesiąca roku podatkowego następującego po roku, w którym podjęto uchwałę o podziale zysku lub uchwałę o wypłacie zaliczki.

Obecna treść przepisów jest nieprecyzyjna. Podnosi się, że można je odczytywać na dwa sposoby. Zgodnie z pierwszą interpretacją termin jednorazowej zapłaty podatku należnego od dochodu z przekształcenia przypadałby na koniec trzeciego miesiąca pierwszego roku opodatkowania estońskim CIT („koniec trzeciego miesiąca roku następującego po roku podatkowym poprzedzającym pierwszy rok opodatkowania ryczałtem”). Zgodnie z drugą wykładnią – byłby to koniec trzeciego miesiąca drugiego roku opodatkowania estońskim CIT („koniec trzeciego miesiąca roku podatkowego następującego po pierwszym roku opodatkowania ryczałtem”).

Znowelizowane przepisy jednoznacznie wskazują, że terminem zapłaty podatku z tytułu przekształcenia jest koniec trzeciego miesiąca pierwszego roku opodatkowania ryczałtem.

W nowelizacji uszczegółowiono także moment, w którym należy złożyć zawiadomienie o wyborze opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek kapitałowych (ZAW-RD) ). Zmiana ma szczególne znaczenie dla podatników przystępujących do Estońskiego CIT w ciągu roku podatkowego. Po wejściu w życiu nowelizacji (co skutkuje zmianą brzmienia ust. 5 art. 28j CIT) nie powinno ulegać wątpliwości, że podatnik może wybrać opodatkowanie ryczałtem również przed upływem przyjętego przez niego roku podatkowego, jeżeli dopełni formalności w postaci zamknięcia ksiąg itp. oraz złoży zawiadomienie ZAW-RD do końca pierwszego miesiąca opodatkowania CIT-em Estońskim.

Jak wspomniano wyżej, większość znowelizowanych przepisów o Estońskim CIT wchodzi w życie od 1 stycznia 2023 r. Chodzi o regulacje, dotyczące:

• nowego terminu, do którego podatnik może zawiadomić o wyborze Estońskiego CIT
• nowego terminu zapłaty ryczałtu przy zaliczkach na poczet dywidendy,
• określenia okresu po którym wygasa zobowiązanie podatkowe z tytułu tzw. korekty wstępnej.

Jednocześnie na mocy art. 27 ustawy zmianowej z dnia 7 października 2022 r. – część dodanych czy zmienionych przepisów zaczęła obowiązywać wcześniej, bo 26 października 2023 r., czyli z dniem następującym po dniu ogłoszeniu nowelizacji z dzienniku ustaw.

Choć doprecyzowanie przepisów dotyczących zasad korzystania z Estońskiego CIT-u jest bardzo pożądaną tendencją, to jednak kierunek części zmian może wzbudzać niepokój. Chodzi np. o kształt przepisów, dotyczących wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą. Kolejne nowelizacje regulacji rozdziału 6b ustawy CIT, których celem będzie nakaz stosowania do rozliczenia dochodów spółek coraz większej liczby zasad z przepisów podatkowych nie tylko wprowadzi niepewność co do sposobu przyszłych rozliczeń, ale doprowadzi do wypaczenia tej formy opodatkowania.

Niewątpliwie pilnego doprecyzowania wymagają też regulacje dotyczące ukrytych zysków – by było jasne kiedy i jakie wypłaty na rzecz wspólników należy opodatkować CIT Estońskim. Warto też, by ustawodawca rozstrzygnął uzyskanie jakich przychodów faktycznie wyklucza ze skorzystania z tej formy opodatkowania. Rzecz dotyczy np. spółek czepiących przychody nie z tytułów pasywnych, a aktywnej działalność gospodarczej w branży IT, tworzenia i wydawania krótkich form jak komiksy itp.

Robert Nogacki, partner zarządzający, Kancelaria Prawna Skarbiec