MDR – niepotrzebny obowiązek?

Przepisy dotyczące raportowania schematów podatkowych obowiązują w Polsce od 1 stycznia 2019 r. Polska jako jeden z pierwszych krajów wdrożyła Dyrektywę Rady zmieniająca dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania w odniesieniu do raportowanych uzgodnień transgranicznych. Warto zaznaczyć, że w Polsce obowiązek raportowania schematów podatkowych dotyczy wszystkich podatków i jest bardziej rozbudowany niż w innych krajach Europy. Dodatkowo zakres polskich przepisów nie jest do końca jasny, a część schematów, które podlegają raportowaniu definiuje nie ustawa, lecz formularz Ministerstwa. Ponadto przedsiębiorcy muszą często raportować transakcje, o których organy podatkowe już wiedzą, na podstawie innych formularzy (np. JPK, TPR itp.). W związku z powyższym pojawia się naturalne pytanie czy zakres raportowania MDR określony w przepisach, jak też techniczne uwarunkowania nie są przykładem nałożenia na przedsiębiorców nieproporcjonalnych obowiązków administracyjnych w stosunku do efektów jakie te działania wnoszą w kontekście kontroli płacenia podatków.

W celu udzielenia odpowiedzi na powyższe pytanie warto w pierwszej kolejności zacząć od  statystyk, które w dniu 13.01.2023 zostały udostępnione na oficjalnych stronach administracji podatkowej.

Łącznie w okresie od 1 stycznia 2019 r. złożonych zostało 36 603 różnego rodzaju formularzy MDR, z czego największą część stanowią formularze MDR-1 oraz powiązane z nimi formularze MDR-3. Innymi słowy jeżeli połączono by formularze MDR-1 i MDR-3 w jeden, co wydaje się racjonalne, to liczba składanych formularzy zmniejszyłaby się o 1/3.

W tym czasie urzędnicy wzywali przedsiębiorców do uzupełnienia formularzy MDR łącznie aż 4 506 razy. W tym zakresie wezwania dotyczyły kwestii „formalnych” związanych z pełnomocnictwem oraz kwestii „merytorycznych” takich jak: rodzaj schematu – transgraniczny, tzw. krajowy, podmioty uczestniczące w schemacie, kryterium głównej korzyści, cechy rozpoznawcze czy przepisy prawa podatkowego. Jednocześnie nie zostało wskazane czy w zakresie MDR wykonywane były jakiekolwiek inne niż powyższe kontrole. Powody wezwań pokazują dwie kwestie. Po pierwsze nieprecyzyjność przepisów i skomplikowanie formularzy, a po drugie istnienie dodatkowych, uciążliwych obowiązków po stronie przedsiębiorców.

Nie wszystkie schematy miały nadany NSP, czyli specjalny numer schematu. Takich numerów wydano jedynie 9 809, oznacza to, że  około 3 tys. schematów nie ma jeszcze nadanego numeru schematu podatkowego. Nadanie tego numeru wiąże się z szeregiem obowiązków, które obciążają przedsiębiorcę.

Kolejnym obowiązkiem w zakresie raportowania MDR, który wszedł niedawno w życie jest konieczność raportowania transakcji z podmiotami z Rosji. 14 lutego 2023 r. ministrowie gospodarki i finansów państw członkowskich UE zdecydowali w ramach ECOFIN o wpisaniu Federacji Rosyjskiej do unijnego wykazu jurysdykcji niechętnych współpracy do celów podatkowych przyjmowanym przez Radę Unii Europejskiej (tzw. rajów podatkowych).

Zaktualizowana lista została opublikowana 21 lutego w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Poza Rosją, znalazły się na niej także Brytyjskie Wyspy Dziewicze, Kostaryka i Wyspy Marshalla. Oznacza to, że podatnicy muszą przeanalizować listy swoich dostawców oraz odbiorców pod tym kątem i jeżeli mają transakcje z podmiotami z Rosji, odpowiednio je zaraportować.

Raportowanie MDR dla tzw. schematów krajowych jest obecnie zawieszone, tj. żadne terminy obecnie nie biegną. Termin zawieszony do 30. dnia następującego po dniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19 na podstawie przepisów Tarczy Antykryzysowej. Dla tak zwanych schematów transgranicznych terminy biegną bez zmian.

W kwestii ustalenia czy raportowanie MDR nie jest nadmiernym obowiązkiem dla przedsiębiorców warto odnieść się do tego, że raportowanie jest dwa lata zawieszone dla schematów krajowych i nie pojawiają się informacje z ministerstwa o zmianie tego wymogu. Można się zastanowić czy w takim wypadku zaraportowanie transakcji po ustaniu stanu epidemii będzie miało w ogóle jakiś sens dla organów podatkowych. Na pewno będzie wiązać się z dużą ilością dodatkowej pracy administracyjnej dla podmiotów nieraportujących na bieżąco. Dlatego coraz częściej pojawiają się postulaty, żeby raportowanie MDR ograniczyć jedynie do raportowania transakcji transgranicznych, co wydaje się uzasadnione.

W praktyce podatkowej najczęściej spotyka się raportowanie w zakresie transakcji z podmiotami z krajów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową, raportowanie płatności zagranicznych oraz powiązane z nim raportowanie transakcji WHT powyżej określonych progów w roku kalendarzowym, wypłata dywidendy, podatek odroczony czy zmiana kwalifikacji zdarzenia.

Należy jednak zaznaczyć, że są to tylko przykłady transakcji podlegających raportowaniu. W praktyce przedsiębiorcy często każdorazowo muszą analizować czy dana transakcja będzie podlegała MDR. Rodzi to dodatkowe koszty pracy doradców podatkowych oraz przedłuża czas realizacji transakcji. Dlatego z perspektywy szerokiego zakresu raportowania, który z uwagi na duży stopień ogólności pokrywa wiele zdarzeń gospodarczych, proces raportowania MDR powinien zostać zmodyfikowany, gdyż w obecnym kształcie stanowi nadmierny obowiązek administracyjny i obciążenie dla przedsiębiorców, z którego jak pokazują powyższe dane niewiele wynika.

Robert Nogacki, parter zarządzający, Kancelaria Prawna Skarbiec