Stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej a obecność pracowników

W art. 11 ust. 1 rozporządzenia nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej zdefiniowane zostało pojęcie „stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej”, które oznacza dowolne miejsce – inne niż miejsce siedziby działalności gospodarczej podatnika – które charakteryzuje się:

• wystarczającą stałością oraz
• odpowiednią strukturą w zakresie zaplecza personalnego i technicznego,

które umożliwiają odbiór i wykorzystywanie usług świadczonych do własnych potrzeb tego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. Unijne przepisy przewidują także, że sam fakt posiadania numeru VAT nie jest wystarczający, by uznać, że podatnik posiada stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

Stałe miejsce prowadzenia działalności determinuje miejsce opodatkowania transakcji. Zgodnie z zasadą ogólną wyrażoną w art. 28b ust. 2 ustawy o VAT w przypadku, gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika znajdującego się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

Sprawa, która zawisła przed TSUE, dotyczyła spółki Titanium Ltd z siedzibą na wyspie Jersey, która oddała w najem austriackim przedsiębiorcom nieruchomości, których była właścicielem, a które położone były w Wiedniu. Spółka zleciła zarządzanie nieruchomościami oraz kontakty z najemcami i dostawcami austriackiej firmie zajmującej się profesjonalnie kompleksowym zarządzaniem nieruchomościami. Świadczenie usług było wykonywane przez usługodawcę w lokalach innych niż należące do Spółki.

Decyzyjność w zakresie zawierania i rozwiązywania umów najmu pozostała przy spółce Titanium, która dodatkowo określała warunki prawne oraz ekonomiczne umów najmu. Ponadto spółka Titanium dokonywała inwestycji i napraw oraz je finansowała, wybierała też usługodawców w tym zakresie. Dodatkowo spółka Titanium decydowała o wyborze firmy zarządzającej jej nieruchomościami.

W związku z takim stanem faktycznym austriacki sąd administracyjny zwrócił się z pytaniem do TSUE, czy pojęcie „stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej” powinno objawiać się obecnością własnych zasobów ludzkich oraz technicznych w miejscu wykonywania działalności gospodarczej, czy też w przypadku najmu nieruchomości, będącego usługą bierną, można mówić o stałym miejscu prowadzenia działalności w przypadku braku występowania w tym miejscu zasobów ludzkich.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej zwrócił uwagę, że w przypadku wynajmowania nieruchomości bez posiadania własnego personelu do świadczenia takich usług nie może być uznany za stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. TSUE zwrócił uwagę, że zgodnie z orzecznictwem TSUE w podobnych sprawach stałe miejsce prowadzenia działalności wymaga wystarczającego stopnia trwałości oraz struktury w zakresie zasobów ludzkich i technicznych (wyrok z dnia 28 czerwca 2007 r., Planzer Luxembourg, C‑73/06).

W szczególności TSUE zwrócił uwagę na wyrok z dnia 17 lipca 1997 r., ARO Lease, C‑190/95, z którego wynika, że struktura pozbawiona własnego personelu nie mieści się w definicji stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. W omawianej sprawie spółka austriacka świadczyła na podstawie umowy jedynie usługi zarządzania nieruchomościami sprowadzające się do czynności o charakterze administracyjnym.

Decyzyjność i odpowiedzialność za biznes pozostała w rękach spółki Titanium, która w Austrii nie posiadała pracowników. W ocenie TSUE nie zostały więc spełnione podstawowe warunki determinujące stałe miejsce prowadzenia działalności.

Pomimo że TSUE odniósł się tylko do transakcji najmu nieruchomości, wnioski wypływające z tego wyroku można odnieść także do innych transakcji, gdzie brak jest zaangażowania personelu zagranicznych spółek. Wyrok ten ograniczy szerokie wykorzystanie wyroku w sprawie Welmory, C–605/12.

Zgodnie z wyrokiem Welmory organy podatkowe w przypadku np. świadczeń logistyczno-magazynowych wskazywały stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce pomimo braku pracowników zagranicznych spółek, ponieważ zagraniczne spółki miały taką strukturę umów z dostawcami usług zarządzania, że można by przyjąć, iż dostawcy usług stanowią niezbędne zaplecze personalne tych zagranicznych spółek.

Wydaje się więc, że teraz takie spółki powinny ponownie rozważyć skutki wyroku w sprawie Titanium, w szczególności pod kątem podejmowania decyzji i obecności personelu i raz jeszcze przyjrzeć się rozliczeniom podatkowym takich centrów magazynowo – logistycznych.

Autor: radca prawny Robert Nogacki – Twórca Kancelarii Prawnej Skarbiec