Dywidenda krajowa bez podatku u źródła – kiedy?

Zgodnie z art. 22 ust. 1 Ustawy CIT, podatek dochodowy od przychodów z dywidend oraz innych przychodów (dochodów) z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, mających siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wynosi 19% uzyskanego przychodu (dochodu). Niemniej ustawa o VAT przewiduje zwolnienia z poboru zryczałtowanego podatku, po spełnieniu określonych w ustawie kryteriów.

W myśl art. 22 ust. 4 ustawy CIT zwalnia się od podatku dochodowego przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:

1. wypłacającym dywidendę oraz inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych jest spółka mająca siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2. uzyskującym dochody (przychody) z dywidend oraz inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, jest spółka podlegająca w Rzeczypospolitej Polskiej lub w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania;
3. spółka, o której mowa w punkcie powyżej, posiada bezpośrednio nie mniej niż 10% udziałów (akcji) w kapitale spółki, o której mowa w pkt 1;
4. spółka, o której mowa w pkt 2, nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na źródło ich osiągania.

Innymi słowy zwolnienie dywidendy z opodatkowania przysługuje w sytuacji, gdy wypłata jest dokonywana na rzecz większego, przynajmniej 10%, właściciela, który nie korzysta ze zwolnień.

Warunki te mają zasadniczo zapobiec sytuacjom, w których wypłata dywidendy nie będzie w ogóle opodatkowana, a grupy kapitałowe będą mogły tak dopasować strukturę właścicielską, aby korzystać z braku opodatkowania.

Z kolei art. 22 ust 4a ustawy o CIT przewiduje kolejny warunek, tj. konieczność posiadania własności udziałów lub akcji w spółce wypłacającej dywidendę przez okres minimum 2 lat. Zwolnienie ma również zastosowanie w przypadku, gdy okres dwóch lat nieprzerwanego posiadania udziałów (akcji) przez spółkę uzyskującą dochody (przychody) z dywidendy z krajowej spółki upływa po dniu uzyskania tych dochodów (przychodów) – art. 22 ust 4b ustawy o CIT.

Kryterium to zostało wprowadzone, aby zablokować podejmowanie działań restrukturyzacyjnych nakierowanych na omijanie opodatkowania w legalny sposób. Przedsiębiorcy, którzy chcą czerpać dochody w postaci dywidend i dokonują różnych działań restrukturyzacyjnych w grupie kapitałowej powinni zwrócić szczególną uwagę na to kryterium, ponieważ może ono w niektórych przypadkach zmienić kierunek restrukturyzacji.

Pomimo, że przepisy dotyczące wypłaty dywidendy nie wymagają od podatników weryfikacji kryterium beneficjenta rzeczywistego wypłaconych środków, to organy podatkowe często korzystają z klauzuli należytej staranności i obligują podatników do weryfikacji tego kryterium.

W omawianej interpretacji podatnik pozyskał oświadczenia i dokumenty potwierdzające spełnienie warunków wskazanych w art. 22 ust. 4 Ustawy CIT pomimo faktu, iż otrzymujący dywidendę jest podmiotem polskim (a nie zagranicznym). Ich pozyskanie było wyrazem chęci zachowania możliwie wysokich standardów należytej staranności w trosce o właściwe wypełnienie obowiązków płatnika.

Doszło zatem do kuriozalnej sytuacji, w której płatnicy/podatnicy niepewni swojej sytuacji podatkowej i interpretacji przepisów przez organy podatkowe, zwłaszcza w zakresie tak subiektywnego kryterium jak należyta staranność, decydują się na pozyskanie niewymaganych ustawą dokumentów i oświadczeń drugiej strony.

Tego rodzaju próby zabezpieczania się przedsiębiorców, choć z ich punktu widzenia zasadne i celowe, są jednocześnie wyrazem daleko idącego braku zaufania przedsiębiorców do stałości przepisów i ich skutków.

Jako takie powinny dać nam – doradcom podatkowym i ustawodawcy – do myślenia, i stanowić przyczynek do pracy nad systemem podatkowym, który powinien być przejrzysty, przewidywalny i sprawiedliwy.

Autor: Robert Nogacki, właściciel Kancelarii Prawnej Skarbiec